Kânûnî Sultan Süleymân Han’ın, dînine bağlılığı ve hayırseverliliği ile meşhur kızı. Annesi, Haseki Hürrem Sultan’dır. Doğum târihi kesin olarak bilinmemektedir. Annesi tarafından İslâm terbiyesi üzere yetiştirildi. Evlenme çağına gelince, Enderûn’da yetişen zekî ve kabiliyetli Diyarbakır beylerbeyi Rüstem Paşa eş olarak seçildi. Düğünleri 11-26 Kasım 1539 târihinde kardeşleri Şehzâde Bâyezîd ve Cihângir’in sünnet düğünleri ile birlikte yapıldı. Bu izdivacdan Ayşe Hanım Sultan adında bir kızı ile iki oğlu oldu. Mihrimâh Sultan 1578 yılında İstanbul’da vefât etti. Süleymâniye’deki babasının türbesine defnedildi. Zevci Rüstem Paşa ise Şehzâde Câmii türbesinde medfûndur.
Dînine bağlılığı ile tanınan Mihrimâh Sultan, bütün servetini hayır işlerine tahsîs etti. Mîmâr Sinân’a kendi adı ile anılan İstanbul’da Edirnekapı Câmii ile Üsküdar’da İskele başındaki câmiyi yaptırdı. Ayrıca Mekke-i mükerremede Ayn-ı Zübeyde (Zübeyde su kaynağı) te’sislerini tamir ettirdi.
Üsküdar Mihrimâh Sultan Câmii: Külliye hâlinde olup; câmi, medrese, imâret, tabhâne ve sıbyan mektebinden meydana gelir. Bu geniş külliyeden zamanımıza câmi, medrese ve sıbyan mektebi ulaşmıştır. Sıbyan mektebi bugün çocuk kütüphânesi olarak kullanılmaktadır. Medrese ise sağlık merkezi olup, pek çok değişiklikler yapılmıştır.
1548 yılında bitirilen câminin inşâatına hangi târihte başlandığı kesin olarak bilinmemektedir. Câmi, 27,30 x 21,80 metrelik bir sahaya oturtulmuştur. Yapının kanatları ve mihrâb tarafı yarım kubbelerle beslenmiştir. Çapı 11,40 metre, merkezi 24,20 metre yüksekliğinde olan ana kubbe, dört kollu ayaklara binen sivri kemerlere oturur. Kıble duvarının köşelerinde, küçük kubbeler vardır. Son cemâat yerinin iç revakı yüksek ve beş kubbelidir. Bunun denize bakan tarafında güzel bir şadırvan bulunmaktadır. Câminin kuzey köşelerinde ise, tek şerefeli iki minaresi vardır. Bunların her ikisinin kapısı son cemâat yerine açılır. Câminin kitabesinde özetle şunlar yazılıdır:
“Bu câmi-i şerîf, hakanlar hakanı şark ve garbın sultânı, yeryüzünü adâletle ve emniyetle mâmur eden, ehl-i îmân için emniyet ve eman te’min eden sultan oğlu sultan Selîm Han’ın oğlu sultan Süleymân Han’ın kızı hayırlar ve iyilikler sahibi Hanım Sultan -Allahü teâlâ onun iyiklerini ziyâde eylesin- tarafından H. 954 senesi, Zilhicce ayında yaptırılmıştır.”
Edirnekapı Mihrimâh Sultan Câmii: Yanında çeşme, medrese ve haman olup, külliye halindedir. Câmi, şehrin en yüksek, en hâkim yerlerinden biri olan Edirnekapı’da 1562-1565 yılları arasında yapıldı. Kubbe yüksekliği 37 metre olup, tek minarelidir. Külliye, 1714 ve 1894 yıllarındaki zelzelelerde zarar görmüş, sonradan tamir edilmiştir.
¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾
1) Pâdişâhların Kadınları ve Kızları; sh. 38
2) Rehber Ansiklopedisi; cild-12, sh. 101
3) İslâm Meşhurları Ansiklopedisi; cild-2, sh. 1314
4) Kâmûs-ül-a’lâm; cild-6, sh. 4500
5) Târih-i Solakzâde; sh. 534
