Kanuni Sultan Süleymân Hân’in zevcesi. Osmanlı târihinde Haseki ve Hurrem Sultan ismiyle meşhur oldu. Doğum yeri ve tarihi bilinmemektedir. 1558 târihinde İstanbul’da vefât etti. Süleymâniye Câmii avlusuna defnedildi. Kânûnî sonradan bu sâdık zevcesinin kabri üzerine bir türbe yaptırdı. Türbe, Mîmâr Sinân’ın eseri olup, içi muhteşem çinilerle süslüdür. Kubbeye yakın yerlerinde âyet-i kerîmeler yazılıdır.
Hurrem Sultan’ın hayâtının ilk safhalarına ve saray-ı hümâyûna getirilmesine dâir çeşitli rivayetler vardır. Sarayda İslâm âdet ve terbiyesi ile yetişti. Her zaman şen ve güler yüzlü olmasından dolayı Hurrem veya Hurrem Şah adı verildi. Kânûnî Sultan Süleymân Hân’a zevce (eş) oldu. Aklı, zekâsı ve sadâkati ile tanındı, ilk çocuğu şehzâde Mehmed olup Kânûnî’nin tahta çıkmasından bir yıl sonra dünyâya gelmiştir. Mihrimah Sultan, şehzâde Selîm ve Bâyezîd diğer çocuklarıdır. Bunlar kendisinden sonra vefât etmişlerdir. Mihrimah Sultan, Rüstem Paşa ile evlendirildi.
Hurrem Sultan, Edirne’de hastalanmasından sonra kendisini daha çok hayır işlerine verdi. Aksaray’da o zaman Avrat pazarı, bugün Haseki denilen semtte kubbeli bir câmi ile şadırvan, yanında imâret, medrese, dârüşşifâ ve mektep yaptırdı. Medrese, 1539 (H. 946) da yapıldı. Şimdi Belediyenin polikliniği olarak kullanılan dârüşşifâ da 1550 (H. 957) de yapıldı. Bundan başka Mekke ve Medîne-i münevverede birer imâret yaptırdı. Edirne’ye su getirtti ve bunları muhtelif çeşmelerden akıttı. Cisr-i Mustafa Paşa’da Kervansaray, câmi ve imâret yaptırdı. Bunlara kocası Kânûnî Sultan Süleymân’ın kendisine temlîk ettiği emlâkini vakfederek adını hayırla târihe yazdırdı. Kânûnî de bu sâdık zevcesi için, hayâtının sonuna kadar hayırlar ve vakıflar yaptırmıştır.
Dîvân şiiri kültürüne sâhib olan Hurrem Sultan ayrıca şâirdir. Şiirleri daha ziyâde Kânûnî’ye yazdığı mektuplarda görülür.
¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾
1) Pâdişâhların Kadınları ve Kızları; sh. 34
2) Resimli Türk Edebiyatı Târihi; cild-1, sh. 568
3) Harem’den Mektûblar; sh. 80
4) Hurrem Sultan’ın son seneleri (A. Refik, Yeni Mecmua; sayı 32, sene-1918) sh. 108
5) Münşeât-üs-selâtîn; cild-2, sh. 65
6) Hadîkat-ül-cevâmî; cild-1, sh. 101
