Sultan İkinci Abdülhamîd Han devri amirallerinden. İsmi Eyyûb Sabri olup Yenişehir civarındaki Urmiye’de doğdu. Doğum târihi bilinmemektedir. 1890 (H. 1308) târihinde İstanbul’da vefât etti. Bayramiye yolu büyüklerinden, ilim irfan sahibi olan hocası İdrîs-i Muhtefî’nin (rahmetullahi aleyh) Kasımpaşa’da Kulaksız Câmii karşısında bulunan yokuşun alt başındaki kabrinin ayak ucuna defnedildi.
Eyyûb Sabri Paşa, sultan İkinci Abdülhamîd Han zamanında yetişen, çalışkan, âlim bir deniz paşasıydı. Bir kısmı henüz basılmayan çok kıymetli eserler yazdı. Basılanlar şunlardır: Mir’ât-ıMekke, Mir’ât-ı Medine, Terceme-i Şemâil-i Şerif, Ahvâl-i Cezîret-ül-Arab, Şerh-i Kasîde-i Bânet Süâd, Târih-i Vehhâbiyân, Mahmûd-üs-Siyer, Necât-ül-mü’minin, Tekmilet-ül-Menâsik, Riyâd-ül-mûkınîn, Mir’ât-ü Cezîret-il-Arab. İlk iki eser ile sonuncusu, Mir’ât-ül-Haremeyn ismiyle yazılmış olup, mukaddes Hicaz bölgesi hakkında dînî ve târihî bilgiler İhtiva etmektedir. Herkes ve bilhassa hacılar için lüzumlu bir kitaptır. Eyyûb Sabri Paşa’nın kitaplarında vehhâbiler hakkında geniş bilgi vardır.
Ahvâl-i Cezîret-ül-Arab; Arabistan yarımadası hakkında yazılan coğrafya kitaplarının en kıymetli ve en geniş olanıdır. Büyük İslâm âlimi, İmâm-ı Gazâlî’nin kelâm ilmindeki Bidâyet-ün-Nihâye isimli kitabını Eshâb-ül-İnâye ismiyle tercüme edip bastırmıştır.
Bu eserin başındaki beyt şöyledir:
Tâbi-i şer-i şerîf olmayanın dünyâda
Hâli pek müşkil olur Mahkeme-i ukbâda.
Hâli pek müşkil olur Mahkeme-i ukbâda.
¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾¾
1) Osmanlı Müellifleri; cild-3, sh. 54
2) Tam İlmihâl Seâdet-i Ebediyye; sh. 1059
3) Rehber Ansiklopedesi; cild-5, sh. 254
